Porównanie tradycyjnej metody jaką jest kalkulacja doliczeniową z koncepcją rachunku kosztów działań odbędzie się na przykładzie przedsiębiorstwa z terenu Lubelszczyzny produkującego osprzęt elektryczny. Przedsiębiorstwo ma złożony asortyment i różne grupy odbiorców/klientów. Przedsiębiorstwo rozwija się poprzez zróżnicowane produkty, innowacyjne rynki zbytu. Dynamika rozwoju wymusza zdobywanie informacji, które z zamierzeń zarządczych budują rentowność całej firmy, a które wpływają na jej zatrzymanie. Wdrożenie rachunek kosztów działań jest uzasadnieniem powyższego.
Dla celów prezentacji projekt wdrożenia rachunku kosztów działań został podzielony na dwie części. Pierwsza z nich to Model ABC Obszar Produkcji, drugi zaś to Model ABC Obszar Sprzedaży.
W niniejszym artykule porównanam tradycyjną metodę kalkulacji kosztów jaką jest kalkulacja doliczeniowa z zastosowaniem rachunku kosztów działań. W części modelu ABC Obszar Sprzedaży zostanie przedstawiona analiza rentowności klientów przedsiębiorstwa w ujęciu rachunku kosztów działań.
Przedsiębiorstwo, które stanowi przykład produkuje wytwarza wyroby w różnych ilościach , a każdy z nich charakteryzuje się różnorodną pracochłonnością oraz różnym nakładem obróbki mechanicznej. W ofercie produktowej przedsiębiorstwa znajdują się duże rozdzielnice, zaawansowane dławice instalacyjne, zwijaki elektryczne, szafy elektryczne, przedłużacze elektryczne.
Koszty pośrednie wynoszą 367 800 a ich częścią składową są koszty związane z dostawą materiałów, utrzymaniem i przygotowaniem maszyn oraz kontrolą jakości, co prezentuje poniższa tabela:
|
Według tradycyjnej kalkulacji doliczeniowej zostanie obliczony wskaźnik narzutu kosztów pośrednich poprzez iloraz kosztów pośrednich oraz kosztów płac bezpośrednich. W tym wypadku będzie wynosił 296%. Kwota narzutu kosztów pośrednich będzie wynosiła:
Wyniki stosowania tradycyjnych metod przedstawia tabela poniżej:
Pozycja kosztów |
Rozdzielnice |
|
Dławice instalacyjne |
Zwijaki elektryczne |
Szafy elektryczne |
Przedłużacze |
|||||
Wielkość produkcji |
1500 |
1szt. |
1 680,00 |
1szt. |
1500 |
1szt. |
250 |
1szt. |
7000 |
1szt. |
|
Materiały bezpośrednie |
33 200,00 |
22,13 |
23 500,00 |
13,99 |
23 500,00 |
15,67 |
66900 |
267,6 |
31500 |
4,50 |
|
Płace bezpośrednie |
25 400,00 |
16,93 |
15 500,00 |
9,23 |
14 700,00 |
9,80 |
36500 |
146 |
32300 |
4,61 |
|
Koszty bezpośrednie ogólem |
58 600,00 |
39,07 |
39 000,00 |
23,21 |
38 200,00 |
25,47 |
103400 |
413,6 |
63800 |
9,11 |
|
Koszty pośrednie wytworzenia |
75 082,40 |
50,05 |
45 818,00 |
27,27 |
43 453,20 |
28,97 |
107894 |
431,58 |
95478,8 |
13,64 |
|
Koszty wytworzenia ogółem |
192 282,00 |
128,19 |
123 818,00 |
73,70 |
119 853,20 |
79,90 |
314694 |
1 258,78 |
223078,8 |
31,87 |
|
Centra działań |
Koszty działań |
Ilość/ Wielkość działania |
Stawka kosztów |
|
Kontrola jakości |
43500 |
66 |
659,09 |
|
Dostawa materiałów |
71000 |
122 |
581,97 |
|
Przygotowanie maszyn |
74300 |
352 |
211,08 |
|
Utrzymywanie maszyn |
145500 |
9568 |
15,21 |
|
Transport wewnątrzzakładowy |
33500 |
260 |
128,85 |
|
Powyższa tabel prezentuje jak zostaje obliczona stawka kosztów poszczególnych działań. Stawka ta umożliwi obliczenie realnych kosztów działań, które składały się na wytworzenie wyrobów.
Centra działań |
Stawka |
Wyrób |
Wielkość przypadająca na wyroby |
Koszty działania na wyroby ogółem |
Koszty działania na jednostkę wyrobu |
|
Kontrola jakości |
659,09 |
Rozdzielnice |
18 |
11 863,64 |
7,91 |
|
|
|
Dławice instalacyjne |
8 |
5 272,73 |
3,14 |
|
|
|
Zwijaki elektryczne |
5 |
3 295,45 |
2,20 |
|
|
|
Szafy elektryczne |
23 |
15 159,09 |
60,64 |
|
|
|
Przedłużacze elektryczne |
12 |
7 909,09 |
1,13 |
|
Dostawa materiałów |
581,97 |
Rozdzielnice |
20 |
11 639,40 |
7,76 |
|
|
|
Dławice instalacyjne |
15 |
8 729,55 |
5,20 |
|
|
|
Zwijaki elektryczne |
10 |
5 819,70 |
3,88 |
|
|
|
Szafy elektryczne |
47 |
27 352,59 |
109,41 |
|
|
|
Przedłużacze elektryczne |
30 |
17 459,10 |
2,49 |
|
Przygotowanie maszyn |
211,08 |
Rozdzielnice |
50 |
29 098,5 |
19,40 |
|
|
|
Dławice instalacyjne |
45 |
26 188,65 |
15,59 |
|
|
|
Zwijaki elektryczne |
25 |
14 549,25 |
9,7 |
|
|
|
Szafy elektryczne |
10 |
5 819,7 |
23,28 |
|
|
|
Przedłużacze elektryczne |
100 |
58 197 |
8,31 |
|
Utrzymanie maszyn |
15,21 |
Rozdzielnice |
1500 |
22 810,41 |
1,52 |
|
|
|
Dławice instalacyjne |
1680 |
25 547,66 |
1,52 |
|
Zwijaki elektryczne1500 22 810,41 15,21
Szafy elektryczne750 11 405,20 45,62 Przedłużacze elektryczne 7000 106 448,58 15,21 Transport wenętrzzakładowy 128,85 Rozdzielnice Dławice instalacyjne Zwijaki elektryczne Szafy elektryczne Przedłużacze elektryczne
|
|
Zwijaki elektryczne |
1500 |
22 810,41 |
15,21 |
|
|
|
Szafy elektryczne |
750 |
11 405,20 |
45,62 |
|
|
|
Przedłużacze elektryczne |
7000 |
106 448,58 |
15,21 |
|
Transport wenętrzzakładowy |
128,85 |
Rozdzielnice |
77 |
9 921,15 |
6,61 |
|
|
|
Dławice instalacyjne |
52 |
6 700,00 |
3,99 |
|
|
|
Zwijaki elektryczne |
34 |
4380,77 |
2,92 |
|
|
|
Szafy elektryczne |
23 |
2963,46 |
11,85 |
|
|
|
Przedłużacze elektryczne |
74 |
9 534, 62 |
1,36 |
|
Pozycja kosztów |
Rozdzielnice |
Dławice instalacyjne |
Zwijaki elektryczne |
Szafy elektryczne |
Przedłużacze |
||||||
Wielkość produkcji |
1500 |
1szt. |
1680 |
1szt. |
1500 |
1szt. |
250 |
1szt. |
7000 |
1szt. |
|
Materiały bezpośrednie |
33 200,00 |
22,13 |
23 500,00 |
13,99 |
23 500,00 |
15,67 |
66 900,00 |
267,6 |
31500 |
4,50 |
|
Płace bezpośrednie |
25 400,00 |
16,93 |
15 500,00 |
9,23 |
14 700,00 |
9,80 |
36 500,00 |
146 |
32300 |
4,61 |
|
Koszty bezpośrednie ogółem |
58 600,00 |
39,07 |
39 000,00 |
23,21 |
38 200,00 |
25,47 |
103 400,00 |
413,6 |
63800 |
9,11 |
|
Kontrola jakości |
7,91 |
3,14 |
2,2 |
60,64 |
1,13 |
||||||
Dostawa materiałów |
7,76 |
5,2 |
3,88 |
109,41 |
2,49 |
||||||
Przygotowanie maszyn |
19,4 |
15,59 |
9,7 |
23,28 |
8,31 |
||||||
Utrzymanie maszyn |
15,21 |
1,52 |
1,52 |
45,62 |
15,21 |
||||||
Transport wewnątrz zakładowy |
6,61 |
3,99 |
2,92 |
11,85 |
1,36 |
||||||
Koszty pośrednie wytworzenia |
75 082,40 |
56,89 |
45 818,00 |
29,44 |
43 453,20 |
20,22 |
107 894,00 |
250,8 |
95 478,8 |
28,50 |
|
Koszty wytworzenia ogółem |
133 682,00 |
95,96 |
123 847,44 |
52,65 |
119 873,22 |
45,69 |
314944,8 |
644,40 |
223107,3 |
37,61 |
|
Koszty związane z ABC Sprzedaży czyli koszty związane z obsługą klienta i sprzedażą prezentuje powyższa tabela. Koszty rozliczane są według miejsc powstawania (MPK). Poniższy przykład dotyczy jednego rodzaju produktu.
MPK |
Czynsz |
Wynagrodzenia |
Zużycie mat. |
Usługi obce |
Razem |
||||||
Dział Obsługi Klienta |
3200 |
23000 |
21000 |
7600 |
54800 |
||||||
Magazyn |
23000 |
45000 |
19500 |
13500 |
101000 |
||||||
Dział zamówień |
2500 |
28000 |
2100 |
27500 |
60100 |
||||||
Dział Transportu |
19000 |
21500 |
18600 |
31500 |
90600 |
||||||
47700 |
117500 |
61200 |
80100 |
306500 |
|||||||
lp. |
nazwa procesu |
oznaczenie działania |
nazwa działania |
nośnik kosztów |
|
5.2.1.1 |
stworzenie i weryfikacja bazy klientów |
liczba wizyt |
|||
dział sprzedaży |
5.2.1 Plan and manage customer service work force |
5.2.1.2 |
dojazdy do klientów |
liczba wizyt |
|
5.2.1.3 |
zbieranie i weryfikacja zamówień |
liczba zamówień |
|||
5.2.1.4 |
sprawdzanie dostępności zamówień |
liczba zamówień |
|||
5.2.1.5 |
raportowanie |
liczba wizyt |
|||
magazyn |
4.5.3 operate warehousing |
4.5.3.1 |
wypełnianie dokumentacji zamówienia |
liczba zamówień |
|
4.5.3.2 |
kompletowanie zamówienia |
liczba jednostek/linii w zamówieniu |
|||
4.5.3.3 |
pakowanie |
liczba jednostek/linii w zamówieniu |
|||
4.5.3.4 |
koordynacja wydawania |
liczba jednostek/linii w zamówieniu |
|||
dział zamówień |
Administrowanie zamówieniami |
8.2.2 invoice customer |
8.2.2.1 |
transfer zamówienia |
liczba zamówień |
8.2.2.2 |
tworzenie dyspozycji sprzedaży |
liczba zamówień |
|||
8.2.2.3 |
wystawianie i wysyłanie faktur |
liczba zamówień |
|||
windykacje |
wind01 |
monitowanie telefoniczne i listowne |
liczba windykacji |
||
wind02 |
windykacja bezpośrednia |
liczba windykacji |
|||
wind03 |
przekazywanie spraw do firmy windykacyjnej |
liczba windykacji |
|||
wind04 |
raportowanie |
liczba windykacji |
|||
5.2.3 manage customer complaints |
5.2.3.1 |
przyjęcie i weryfikacja reklamacji |
liczba reklamacji |
||
5.2.3.2 |
raportowanie |
liczba reklamacji |
|||
dział transportu |
4.4.3 provide service to specyfic customer |
4.4.3.1 |
weryfikacja zamówienia |
liczba zamówień |
|
4.4.3.2 |
stworzenie dokumentacji wysyłkowej |
liczba zamówień |
|||
4.4.3.3 |
załadunek |
liczba dostaw |
|||
4.4.3.4 |
transport do klienta |
liczba dostaw |
lp. |
nazwa procesu |
oznaczenie działania |
czynsz |
wynagrodzenia |
zużycie materiałów |
usługi obce |
|
dział sprzedaży |
Pozyskiwanie zamówień |
5.2.1.1 |
0% |
63% |
5% |
20% |
|
5.2.1.2 |
20% |
10% |
75% |
30% |
|||
5.2.1.3 |
30% |
5% |
5% |
15% |
|||
5.2.1.4 |
15% |
12% |
10% |
20% |
|||
5.2.1.5 |
35% |
10% |
5% |
15% |
|||
magazyn |
Kompletownie zamówień |
4.5.3.1 |
20% |
15% |
15% |
10% |
|
4.5.3.2 |
60% |
35% |
15% |
0% |
|||
4.5.3.3 |
10% |
25% |
55% |
75% |
|||
4.5.3.4 |
10% |
25% |
15% |
15% |
|||
3 |
Administrowanie zamówieniami |
zamówienia |
8.2.2.1 |
5% |
10% |
5% |
5% |
|
8.2.2.2 |
15% |
5% |
5% |
5% |
||
|
8.2.2.3 |
10% |
10% |
5% |
15% |
||
windykacja |
wind01 |
25% |
25% |
10% |
10% |
||
wind02 |
5% |
25% |
45% |
25% |
|||
wind03 |
10% |
5% |
15% |
25% |
|||
wind04 |
10% |
5% |
5% |
5% |
|||
reklamacje |
5.2.3.1 |
10% |
10% |
5% |
5% |
||
5.2.3.2 |
10% |
5% |
5% |
5% |
|||
4 |
Transportowanie zamówień |
4.4.3.1 |
5% |
5% |
5% |
0% |
|
4.4.3.2 |
10% |
5% |
5% |
0% |
|||
4.4.3.3 |
30% |
10% |
20% |
10% |
|||
4.4.3.4 |
55% |
80% |
70% |
90% |
Nośnik kosztów działań |
razem |
Sieci sklepów elektrycznych |
hurtownicy /Mazowsze |
Sieć/ wybrzeże |
Sieci sklepów technicznych |
|
liczba zamówień |
77 |
12 |
29 |
19 |
17 |
|
liczba jedn./linii w zamówieniu |
8 |
2 |
3 |
1 |
2 |
|
liczba windykacji |
24 |
7 |
10 |
4 |
3 |
|
liczba dostaw |
63 |
12 |
21 |
19 |
11 |
|
liczba wizyt |
46 |
10 |
12 |
3 |
21 |
|
liczba reklamacji |
45 |
13 |
17 |
8 |
7 |
Nośnik kosztów działań |
razem |
Sieci sklepów elektrycznych % |
Hurtownia Mazowsze |
Sieci Wybrzeże |
Sieć sklepów technicznych |
||||||||||||||||
liczba zamówień |
100% |
16% |
38% |
25% |
22,08% |
||||||||||||||||
liczba jedn./lini w zamówieniu |
100% |
25,0% |
37,5% |
12,5% |
25,0% |
||||||||||||||||
liczba windykacji |
100% |
29,17% |
41,67% |
16,67% |
12,50% |
||||||||||||||||
liczba dostaw |
100% |
19,05% |
33,33% |
30,16% |
17,46% |
||||||||||||||||
liczba wizyt |
100% |
22% |
26% |
7% |
46% |
||||||||||||||||
liczba reklamacji |
100% |
29% |
38% |
18% |
16% |
||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||
Nośnik kosztów działań |
razem |
Sieci sklepów elektrycznych |
Hurtownia Mazowsze |
Sieci Wybrzeże |
Sieci sklepów technicznych |
||||||||||||||||
liczba zamówień |
48585,00 |
7571,69 |
18298,25 |
11988,51 |
10726,56 |
||||||||||||||||
liczba jedn./linii w zamówieniu |
85375,00 |
21343,75 |
32015,63 |
10671,88 |
21343,75 |
||||||||||||||||
liczba windykacji |
37500,00 |
10937,50 |
15625,00 |
6250,00 |
4687,50 |
||||||||||||||||
liczba dostaw |
83740,00 |
15950,48 |
27913,33 |
25254,92 |
14621,27 |
||||||||||||||||
liczba wizyt |
43640,00 |
9486,96 |
11384,35 |
2846,09 |
19922,61 |
||||||||||||||||
liczba reklamacji |
7660,00 |
2212,89 |
2893,78 |
1361,78 |
1191,56 |
||||||||||||||||
306500,00 |
67503,26 |
108130,33 |
58373,17 |
72493,24 |
306 500,00 zł |
oznaczenie działania |
nazwa działania |
razem |
Sieć sklepów elektrycznych |
Hurtownia Mazowsze |
Sieci Wybrzeże |
Sieci sklepów technicznych |
Nośnik kosztów działań |
|||
5.2.1 |
Proces pozyskiwania zamówień |
54 800,00 |
|
|
|
|
|
|||
5.2.1.1 |
stworzenie i weryfikacja bazy klientów |
17060 |
3 708,70 |
4 450,43 |
1 112,61 |
7 788,26 |
liczba wizyt |
|||
5.2.1.2 |
dojazdy do klientów |
20970 |
4 558,70 |
5 470,43 |
1 367,61 |
9 573,26 |
liczba wizyt |
|||
5.2.1.3 |
zbieranie i weryfikacja zamówień |
4300 |
670,13 |
1 619,48 |
1 061,04 |
949,35 |
liczba zamówień |
|||
5.2.1.4 |
sprawdzanie dostępności zamówień |
6860 |
1 069,09 |
2 583,64 |
1 692,73 |
1 514,55 |
liczba zamówień |
|||
5.2.1.5 |
raportowanie |
5610 |
1 219,57 |
1 463,48 |
365,87 |
2 561,09 |
liczba wizyt |
|||
4.5.3 |
Proces kompletowania zamówień |
101 000,00 |
|
|
|
|
|
|
|
|
4.5.3.1 |
wypełnianie dokumentacji zamówienia |
15 625,00 |
2 435,06 |
5 884,74 |
3 855,52 |
3 449,68 |
liczba zamówień |
|||
4.5.3.2 |
kompletowanie zamówienia |
32 475,00 |
8 118,75 |
12 178,13 |
4 059,38 |
8 118,75 |
liczba jedn/linii w zam. |
|||
4.5.3.3 |
pakowanie |
34 400,00 |
8 600,00 |
12 900,00 |
4 300,00 |
8 600,00 |
liczba jedn/linii w zam. |
|||
4.5.3.4 |
koordynacja wydawania |
18 500,00 |
4 625,00 |
6 937,50 |
2 312,50 |
4 625,00 |
liczba jedn/linii w zam. |
|||
8.2.2 |
Proces administrowania zamówieniami |
60 100,00 |
|
|
|
|
|
|
||
8.2.2.1 |
transfer zamówienia |
4 405,00 |
686,49 |
1 659,03 |
1 086,95 |
972,53 |
liczba zamówień |
|||
8.2.2.2 |
tworzenie dyspozycji sprzedaży |
3 255,00 |
507,27 |
1 225,91 |
803,18 |
718,64 |
liczba zamówień |
|||
8.2.2.3 |
wystawianie i wysyłanie faktur |
7 280,00 |
1 134,55 |
2 741,82 |
1 796,36 |
1 607,27 |
liczba zamówień |
|||
wind01 |
monitowanie telefoniczne i listowne |
10 585,00 |
3 087,29 |
4 410,42 |
1 764,17 |
1 323,13 |
liczba windykacji |
|||
wind02 |
windykacja bezpośrednia |
14 945,00 |
4 358,96 |
6 227,08 |
2 490,83 |
1 868,13 |
liczba windykacji |
|||
wind03 |
przekazywanie spraw do firmy windykacyjnej |
8 840,00 |
2 578,33 |
3 683,33 |
1 473,33 |
1 105,00 |
liczba windykacji |
|||
wind04 |
raportowanie |
3 130,00 |
912,92 |
1 304,17 |
521,67 |
391,25 |
liczba windykacji |
|||
5.2.3.1 |
przyjęcie i weryfikacja reklamacji |
4 530,00 |
1 308,67 |
1 711,33 |
805,33 |
704,67 |
liczba reklamacji |
|||
5.2.3.2 |
raportowanie |
3 130,00 |
904,22 |
1 182,44 |
556,44 |
486,89 |
liczba reklamacji |
Podsumowanie
Zestawiając powyższe dane z danymi o marży możemy uzyskać rzeczywistą rentowność klientów. Analiza rentowności ABC prezentuje odmienne wyniki od metod opartych na wolumenie sprzedaży. Rezygnacja lub nacisk na współpracę z określoną grupą odbiorców może nie przynieść założonego efektu. Po analizie powyższych danych zaprezentowane zostały działania w obrębie każdego klienta. Szczegółowa analiza pozwoli na oznaczenie i wyeliminowanie kosztownych i pracochłonnych działań nie przynoszących wartości dla klienta. Przeprowadzona analiza może stać się przyczynkiem do modyfikacji i ułożenia procesów na nowo.
Przykładem może być prowadzenie windykacji bezpośredniej przez pracowników. Nakład pracy związany z tym działaniem a efekty doprowadziło kierownictwo do podjęcia decyzji o outsourcingu wszystkich usług związanych z monitorowaniem płatności.
Dodatkowo uzyskano informację dotyczące licznych opóźnień w płatnościach ze strony jednych z odbiorców. Decyzja kierownictwa o zmianie terminów we wzajemnej współpracy doprowadziło po poprawy jakości pracy pracowników oraz oszczędności wynikających z usług windykacyjnych.
Stosowanie rachunku kosztów działań w przedsiębiorstwie jak pokazują przedstawione dane przynosi wymierne efekty. Dane generowane po zastosowaniu instrumentarium controllingu procesowego są dokładniejsze i charakteryzują się większą przydatnością w zakresie decyzji zarządczych.
Implikowanie controllingu procesowego w organizację charakteryzuje się jednak potrzebą zrozumienia podejścia procesowego i zagadnień z nim związanym. Wymagana jest również zmiana podejścia od tradycyjnie pojmowanej organizacji na pojmowanie organizacji jako zbudowanej z procesów. Służby controllingowe tym samym muszą otworzyć się na klienta i rynek. Wdrożenie instrumentarium procesowego wiąże się nie tylko z otwartością, ale także z określonymi nakładami pracy i działań. Nie zawsze kierownictwo firmy jest na to przygotowane, zostając przy tradycyjnych metodach. Do czynników utrudniających wdrożenie rachunku ABC należy zaliczyć więc czasochłonność oraz to, że kadry kierownicze każdej z sekcji muszą wykazać się bardzo dużym zaangażowaniem i determinacją.
Copyright, 2023